Cholesterol is een vetachtige stof die van nature voorkomt in ons lichaam en essentieel is voor verschillende lichaamsprocessen. Het speelt een cruciale rol bij de productie van hormonen, vitamine D en galzuren die nodig zijn voor de vertering van vetten. Hoewel cholesterol belangrijk is, kan een te hoog gehalte in het bloed leiden tot ernstige gezondheidsproblemen.
Er bestaan twee hoofdtypen cholesterol: LDL-cholesterol, vaak 'slecht cholesterol' genoemd, en HDL-cholesterol, bekend als 'goed cholesterol'. LDL-cholesterol kan zich ophopen in de bloedvaten en aderverkalking veroorzaken, terwijl HDL-cholesterol overtollig cholesterol uit de bloedvaten transporteert naar de lever voor afbraak.
In België worden cholesterolwaarden gemeten in mmol/L. Een totaal cholesterolgehalte onder de 5,0 mmol/L wordt als normaal beschouwd. Behandeling is vaak nodig wanneer het LDL-cholesterol boven de 3,0 mmol/L stijgt, afhankelijk van individuele risicofactoren.
Onbehandeld hoog cholesterol verhoogt het risico op hartaandoeningen, beroertes en perifere vaatziekte aanzienlijk.
Er zijn verschillende categorieën medicijnen beschikbaar voor de behandeling van verhoogd cholesterol, elk met hun eigen werkingsmechanisme en toepassingsgebieden. De keuze van medicatie hangt af van het type cholesterolprobleem, de ernst van de aandoening en individuele patiëntfactoren.
Statines vormen de eerste keuze bij cholesterolverlaging en werken door de aanmaak van cholesterol in de lever te remmen. Deze medicijnen kunnen het LDL-cholesterol met 20-60% verlagen en hebben bewezen effectief te zijn in het voorkomen van hart- en vaatziekten. Bekende statines zijn atorvastatine, simvastatine en rosuvastatine.
Fibraten worden voorgeschreven wanneer vooral de triglyceriden verhoogd zijn en werken door de vetproductie in de lever te verminderen. Ezetimibe remt de opname van cholesterol uit de darmen en wordt vaak gecombineerd met statines voor extra cholesterolverlaging.
PCSK9-remmers vertegenwoordigen een nieuwere behandelingsoptie voor patiënten die onvoldoende reageren op statines of deze niet verdragen. Deze injecteerbare medicijnen kunnen het LDL-cholesterol drastisch verlagen.
Combinatietherapieën bieden het voordeel van meerdere werkingsmechanismen tegelijk, waardoor lagere doses van individuele medicijnen mogelijk zijn en bijwerkingen kunnen worden geminimaliseerd.
In België zijn verschillende effectieve cholesterolmedicijnen beschikbaar op voorschrift van een arts. De meest voorgeschreven medicijnen behoren tot de groep van statines, die de aanmaak van cholesterol in de lever remmen.
Dit krachtige statine wordt meestal voorgeschreven in doseringen van 10-80 mg per dag. Atorvastatine is bijzonder effectief bij het verlagen van LDL-cholesterol en wordt vaak gebruikt bij patiënten met een hoog cardiovasculair risico.
Een van de meest gebruikte statines in België, verkrijgbaar in doseringen van 5-40 mg. Simvastatine wordt bij voorkeur 's avonds ingenomen en is geschikt voor de meeste patiënten met verhoogd cholesterol.
Dit moderne statine staat bekend om zijn hoge werkzaamheid, zelfs in lage doseringen van 5-20 mg. Rosuvastatine kan het LDL-cholesterol met 45-63% verlagen, maar kan vaker spierpijn veroorzaken.
Alle cholesterolmedicijnen zijn in België uitsluitend verkrijgbaar op medisch voorschrift en worden gedeeltelijk terugbetaald door het ziekenfonds.
Hoewel cholesterolmedicijnen over het algemeen goed verdragen worden, kunnen er bijwerkingen optreden die aandacht vereisen van zowel patiënt als behandelend arts.
De meeste patiënten ervaren geen of slechts milde bijwerkingen. Hoofdpijn, maagklachten en vermoeidheid komen voor bij 2-5% van de gebruikers. Deze klachten verdwijnen meestal na enkele weken van gebruik.
Spierpijn (myalgie) is de meest bekende bijwerking en treedt op bij ongeveer 5-10% van de patiënten. Neem onmiddellijk contact op met uw arts bij ernstige spierpijn, vooral in combinatie met donkere urine, wat kan wijzen op spierafbraak (rhabdomyolyse).
Oudere patiënten en mensen met nier- of leveraandoeningen hebben vaak een aangepaste dosering nodig en extra medische begeleiding.
Een cholesterolarm dieet vormt de basis van een effectieve cholesterolbehandeling. Vermijd voedingsmiddelen die rijk zijn aan verzadigde vetten en transvetten, zoals gefrituurde voeding, roomboter, volle zuivelproducten en rood vlees. Kies in plaats daarvan voor:
Regelmatige fysieke activiteit helpt het HDL-cholesterol (goed cholesterol) te verhogen en het LDL-cholesterol (slecht cholesterol) te verlagen. Streef naar minimaal 150 minuten matige beweging per week. Gewichtsbeheersing en rookstop zijn eveneens cruciaal voor optimale cholesterolwaarden.
Omega-3 vetzuren, plantsterolen en natuurlijke cholesterolverlagende middelen zoals rode gist rijst kunnen ondersteunend werken. De combinatie van medicatie met leefstijlveranderingen biedt vaak de beste resultaten voor langdurige cholesterolcontrole.
Regelmatige bloedcontroles zijn essentieel om de effectiviteit van uw cholesterolbehandeling te beoordelen. In België wordt doorgaans om de 6-12 weken gecontroleerd bij het starten van een nieuwe medicatie, en daarna om de 3-6 maanden bij stabiele waarden. Uw arts kan de medicatiedosering aanpassen op basis van deze resultaten.
Wissel van medicijn alleen in overleg met uw arts wanneer bijwerkingen optreden of doelwaarden niet bereikt worden. Zoek onmiddellijke medische hulp bij:
Cholesterolbehandeling vereist een langetermijnaanpak met duidelijke doelstellingen. Een goede samenwerking tussen patiënt, apotheker en arts is cruciaal voor optimale resultaten en het voorkomen van cardiovasculaire complicaties.
