Depressie is een ernstige mentale aandoening die wordt gekenmerkt door aanhoudende gevoelens van verdriet, hopeloosheid en verlies van interesse in dagelijkse activiteiten. Een depressieve episode duurt minimaal twee weken en gaat vaak gepaard met symptomen zoals vermoeidheid, concentratieproblemen, slaapstoornissen en veranderingen in eetlust. Er bestaan verschillende vormen van stemmingsstoornissen, waaronder majeure depressie (ernstige vorm met duidelijke functionele beperkingen), dysthymie (chronische, mildere vorm die jaren kan aanhouden) en bipolaire stoornis (afwisseling tussen depressieve en manische episodes). Deze aandoeningen hebben een significante impact op het dagelijks functioneren, werk, relaties en algemene levenskwaliteit van patiënten.
In België zijn verschillende categorieën antidepressiva beschikbaar op voorschrift. De meest voorgeschreven medicijnen zijn:
Antidepressiva werken door de balans van neurotransmitters in de hersenen te herstellen, voornamelijk serotonine, noradrenaline en dopamine. Deze chemische stoffen zijn essentieel voor stemmingsregulatie. De gemiddelde behandelduur varieert tussen 6 maanden tot 2 jaar, afhankelijk van de ernst en het type stoornis. Het kan 4-6 weken duren voordat het volledige effect merkbaar is. Medische begeleiding door een huisarts of psychiater is cruciaal voor het monitoren van bijwerkingen, dosisaanpassingen en het voorkomen van plotse stopzetting, wat kan leiden tot ontwenningssymptomen.
Angststoornissen behoren tot de meest voorkomende mentale aandoeningen in België en manifesteren zich in verschillende vormen. Gegeneraliseerde angststoornis wordt gekenmerkt door chronische, buitensporige zorgen over verschillende levensdomeinen gedurende minimaal zes maanden. Sociale angststoornis veroorzaakt intense angst in sociale situaties door vrees voor beoordeling door anderen. Specifieke fobieën zijn irrationele, intense angsten voor bepaalde objecten of situaties zoals hoogte, dieren of medische ingrepen. Paniekstoornis kenmerkt zich door herhaalde, onverwachte paniekaanvallen - plotselinge episodes van intense angst gepaard met fysieke symptomen zoals hartkloppingen, zweten en ademhalingsproblemen. Agorafobie is de angst voor situaties waaruit ontsnappen moeilijk zou zijn, vaak leidend tot vermijdingsgedrag van openbare ruimten, vervoersmiddelen of drukte.
Voor de behandeling van angststoornissen en paniekklachten zijn in België verschillende effectieve medicamenteuze opties beschikbaar. De keuze van behandeling hangt af van de ernst van de symptomen, de duur van de klachten en de individuele patiëntkenmerken.
Voor snelle symptoomverlichting worden vaak benzodiazepinen voorgeschreven, waaronder lorazepam, alprazolam en diazepam. Deze medicijnen werken snel en effectief bij acute angst- en paniekklachten, maar zijn voornamelijk bedoeld voor kortdurend gebruik vanwege het risico op gewenning.
Voor langdurige behandeling van angststoornissen zijn SSRI's zoals escitalopram en sertraline de eerste keuze. Deze antidepressiva helpen niet alleen bij angstklachten, maar verbeteren ook de algehele stemming en hebben minder bijwerkingen dan oudere medicijnen.
Bètablokkers zoals propranolol kunnen effectief zijn voor het behandelen van fysieke symptomen van angst, zoals hartkloppingen en trillen. Buspiron biedt een veilig alternatief voor benzodiazepinen zonder het risico op afhankelijkheid.
Bij het gebruik van angstmedicatie zijn verschillende voorzorgsmaatregelen belangrijk:
Slaapproblemen komen veel voor in België en kunnen verschillende oorzaken hebben. Een goede nachtrust is essentieel voor zowel fysieke als mentale gezondheid, en wanneer slaapproblemen persisteren, kan medicamenteuze ondersteuning noodzakelijk zijn.
Slaapstoornissen kunnen zich op verschillende manieren manifesteren. Acute slapeloosheid duurt enkele dagen tot weken en wordt vaak veroorzaakt door stress of levensveranderingen. Chronische slapeloosheid persisteert langer dan drie maanden en vereist uitgebreidere behandeling. Daarnaast komen slaap-waak ritme stoornissen voor, evenals problemen zoals nachtelijke onrust en vroeg ontwaken.
Voor de behandeling van slapeloosheid zijn verschillende medicijnen beschikbaar:
Het is belangrijk om slaapmedicatie alleen te gebruiken onder medisch toezicht en bij voorkeur voor korte periodes. Niet-medicamenteuze interventies zoals slaaphygiëne en cognitieve gedragstherapie vormen vaak de basis van een succesvolle behandeling van slaapstoornissen.
ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) is een neurobiologische aandoening die wordt gekenmerkt door aandachtstekort, hyperactiviteit en impulsiviteit. Deze concentratiestoornis komt voor bij zowel kinderen als volwassenen en kan een significante impact hebben op het dagelijkse functioneren. Symptomen omvatten moeite met focus behouden, vergeetachtigheid, onrustig gedrag en impulsieve beslissingen. Een professionele diagnose door een specialist is essentieel voor een adequate behandeling.
Voor de behandeling van ADHD zijn verschillende medicijnen beschikbaar in België. Methylfenidaat, verkrijgbaar onder merknamen zoals Rilatine en Concerta, behoort tot de meest voorgeschreven stimulerende medicatie. Voor patiënten die niet goed reageren op stimulerende middelen, biedt atomoxetine een niet-stimulerend alternatief. Dexamfetamine preparaten worden eveneens gebruikt in specifieke gevallen. De dosering wordt zorgvuldig aangepast per patiënt en vereist regelmatige monitoring door een arts om effectiviteit en bijwerkingen te evalueren.
Schizofrenie en andere psychotische stoornissen zijn complexe mentale aandoeningen die het denken, waarnemen en gedrag beïnvloeden. Symptomen kunnen waanvoorstellingen, hallucinaties, gedesorganiseerd denken en verminderd emotioneel functioneren omvatten. Acute psychotische episodes vereisen onmiddellijke medische aandacht en kunnen zeer beangstigend zijn voor zowel patiënt als familie. Vroege herkenning en behandeling zijn cruciaal voor een betere prognose.
In België zijn verschillende antipsychotische medicijnen verkrijgbaar voor de behandeling van psychotische stoornissen. Typische antipsychotica zoals haloperidol en chlorpromazine worden nog steeds gebruikt, hoewel atypische antipsychotica zoals risperidone, olanzapine en quetiapine vaak de voorkeur krijgen vanwege hun gunstiger bijwerkingenprofiel. Voor langetermijnbehandeling zijn depot injecties beschikbaar, die de therapietrouw verbeteren door minder frequente toediening.
Het gebruik van psychofarmaca vereist altijd professioneel medisch toezicht. Belangrijke veiligheidsprincipes omvatten geleidelijke start en stop van medicatie om ontwenningsverschijnselen te voorkomen, en regelmatige controles bij psychiater of huisarts voor monitoring van effectiviteit en bijwerkingen.
Een holistische benadering die medicatie combineert met psychotherapie en sociale ondersteuning biedt vaak de beste resultaten voor patiënten met mentale en psychische stoornissen.
